Muzeum należy do grona najstarszych polskich placówek muzealnych. Pierwsze próby utworzenia w Kaliszu muzeum podjęto już w 1883r. ale na skutek braku zgody władz carskich, muzeum utworzono dopiero w 1900r. Muzeum gromadzi zbiory z zakresu archeologii, etnografii, historii i sztuki, które prezentuje na wystawach stałych i czasowych oraz organizuje imprezy plenerowe. Zbiory etnograficzne zgromadzone aktualnie w muzeum liczą ponad 2500 obiektów, obejmiją zabytki tradycyjnej kultury ludowej, wytwory współczesnej sztuki i rękodzieła ludowego oraz eksponaty afrykańskie. Zbiory archeologiczne liczą ok 1500 obiektów od pradziejów, przez starożytność i wczesne średniowiecze, aż do lokacji miasta w połowie XIIIw. Obejmują kości zwierząt z epoki lodowcowej oraz ślady działalności ludzkiej w okresie paleolitu i neolitu oraz płytę nagrobną księcia Mieszka Starego, władcy Polski zmarłego w 1202r. Sztuka użytkowa w zbiorach Działu Sztuki, to przede wszystkim dwie kolekcje: zbiór interesujących sreber pochodzących z kaliskich warsztatów złotniczych pierwszej połowy XIXw. i zestaw wyrobów cynowych, przede wszystkim o charakterze rzemieślniczym.